Naczelna Rada Adwokacka złożyła zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 kwietnia (sygn. akt Tw 1/15), w którym TK odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi NRA o zbadanie zgodności z Konstytucją przepisu art. 52 ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego. W przepisie tym wskazano, iż maksymalny limit wydatków budżetowych na pokrycie kosztów na pomoc prawną z urzędu, w tym na obronę na żądanie, wyniesie 200 mln zł rocznie.
W art. 52 ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego wskazano, iż maksymalny limit wydatków budżetowych na pokrycie kosztów na pomoc prawną z urzędu, w tym na obronę na żądanie, wyniesie 200 mln. zł rocznie. Zdaniem NRA, regulowanie kwestii wydatków budżetowych państwa, w dodatku w perspektywie 10-letniej, nie powinno być dokonywane w ustawie zmieniającej kodeks postępowania karnego, lecz jedynie w ustawie budżetowej. Wprowadzanie limitów wydatków, nawet prawne dokonywanie przesunięć, stoi w oczywistej sprzeczności z prawem do obrony, realizowanym poprzez powszechne prawo do obrony. Takie ograniczenie budżetowe budzi uzasadnione zarzuty co do ich sprzeczności z art. 2 i art. 219 ust. 1 Konstytucji. Kwestionowany przez NRA przepis nie dość, że zawiera regulacje na następne 10 lat, choć budżet państwa ustalany jest wyłącznie w okresach rocznych, to również nie precyzuje, co się stanie w przypadku wyczerpania się budżetu przed końcem roku.
Zważywszy na powyższe, NRA złożyła w Trybunale Konstytucyjnym wniosek o zbadanie zgodności art. 52 ustawy o zmianie ustawy kodeks postępowania karnego z Konstytucją w tym zakresie. Pełnomocnictwo do reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym otrzymali adw. Andrzej Zwara, adw. Rafał Dębowski, adw. dr hab. Szymon Byczko i adw. dr hab. Jacek Skrzydło.
W odpowiedzi na wniosek, TK odmówił nadania mu dalszego biegu. Postanowienie to doręczono NRA 23 kwietnia 2015 roku (czytaj postanowienie TK)
Naczena Rada Adwokacka złożyła zażalenie wobec tego postanowienia, zarzucając mu:
- naruszenie art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, poprzez uznanie oczywistej bezzasadności wniosku, w sytuacji gdy uzasadnienie postanowienia wskazuje na dokonanie dogłębnej merytorycznej oceny wniosku, co jest niedopuszczalne na tym etapie postępowania;
- naruszenie art. 194 ust. 1 pkt. 4 Konstytucji poprzez uznanie, że Naczelna Rada Adwokacka nie ma legitymacji czynnej w niniejszej sprawie, w sytuacji gdy zagadnienie środków finansowych przeznaczanych na sprawowanie obron z urzędu ma bezpośrednie znaczenie dla osób wykonujących zawód adwokata.
- Trybunał Konstytucyjny w swojej istocie dokonał oceny merytorycznej wniosku już na etapie badania wstępnego. Ten etap ma na celu jedynie zbadanie formalnej poprawności wniosku, a nie jego merytoryczne rozpoznanie. Nie zgadzamy się zwłaszcza z przyjętą wykładnią art. 52 ustawy nowelizującej kpk, zgodnie z którą jest to przepis jedynie instrukcyjny, nie stanowiący o wydatkach Państwa na cele obron z urzędu. Taka wykładnia podważa sens wprowadzania jakichkolwiek limitów na cele związane z obronami z urzędu, skoro limity te i tak nie mają znaczenia wiążącego.
W przekonaniu NRA samorząd adwokacki ma legitymację do zaskarżenia do TK przepisów, które dotyczą kwot przeznaczanych na obrony z urzędu. Jest to sprawa bezpośrednio dotycząca adwokatury, a więc leżąca w zakresie legitymacji wnioskowej wskazanej w art. 194 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.
Wprowadzenie do ustawy nowelizującej kpk arbitralnej kwoty 200 mln zł rocznie, która ma zakreślać górny pułap kosztów obron z urzędu świadczy o naruszeniu zasad przyzwoitej legislacji, poprzez limitowanie wydatków kwotą, która jest całkowicie arbitralna i nie wynika z żadnych prognoz, co do rzeczywistego kosztu nowego systemu obron z urzędu.
NRA jest zwolennikiem nowego powszechnego systemu obrony z urzędu w sprawach karnych, jednakże system ten winien mieć zapewnione realne źródła finansowania - skomentował dla adwokatura.pl adw. Szymon Byczko, przewodniczący komisji ds. postępowań konstytucyjnych przy NRA.
