Przedstawiciele Delegacji Komisji Monitoringowej Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (ZPRE) spotkali się 5 kwietnia w siedzibie Naczelnej Rady Adwokackiej z adw. prof. dr. hab. Piotrem Kardasem, wiceprezesem NRA oraz adw. Małgorzatą Mączką-Pacholak, wiceprzewodniczącą Komisji Praw Człowieka przy NRA. 

Celem rozmowy, realizowanej w ramach cyklu spotkań, które Delegacja ZPRE odbywa w ostatnich dniach w Warszawie, była analiza stanu zagrożeń dla reguł funkcjonowania demokratycznego państwa prawa.

W skład delegacji weszli: Yves Cruchten, Thierry Mariani, Caroline Ravaud, sekretarz Monitoringowej ZPRE, Bas Klein, sekretarz Komisji Monitoringowej ZPRE i Anna Trębaczkiewicz, sekretarz Delegacji Parlamentarnej do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy.

W trakcie spotkania omawiano znaczenie i konsekwencje wprowadzonych zmian w zakresie funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego, zwłaszcza kwestie dotyczące regulacji działania Trybunału Konstytucyjnego oraz zasad wyboru sędziów Trybunału. Przedmiotem rozmowy była też aktualna sytuacja sędziów wybranych przez parlamenty poprzednich kadencji, w stosunku do których podejmowane są działania kwestionujące prawidłowość ich wyboru oraz czynności zmierzające do faktycznego pozbawienia ich prawa możliwości pełnienia funkcji orzeczniczych.

Rozważano również zagadnienia dotyczące aktualnego orzecznictwa TK, w tym zwłaszcza rozstrzygnięć stwierdzających zgodność z Konstytucyjną aktów prawnych uchwalanych przez obecny Parlament. Dokonano także oceny możliwości wypełniania przez Trybunał Konstytucyjny w aktualnym składzie i w oparciu o obowiązujące przepisy funkcji badania konstytucyjności prawa.

Przedmiotem debaty była również problematyka możliwości stosowania przez sądy tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności i jej znaczenia w kontekście stwierdzonej dysfunkcyjności Trybunału Konstytucyjnego.

Rozważano również problem projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, znajdującego się na etapie prac parlamentarnych i związanych z nim zagrożeń dla zasad funkcjonowania niezależnego i niezawisłego sądownictwa, jako elementu demokratycznego państwa prawa.

Akcentując zasadnicze wątpliwości konstytucyjne, dotyczące tego projektu, wskazywano również na powiązania projektowanych zmian regulacji KRS z realizowaną stopniowo koncepcją rozproszonej kontroli konstytucyjności. Podniesiono, że zmiany regulacji dotyczącej KRS mogą być odczytywane jako działanie zmierzające do eliminacji możliwości badania konstytucyjności prawa przez sądy powszechne.

Analizowano również prezentowane publicznie zapowiedzi zmian w zakresie funkcjonowania sądownictwa dyscyplinarnego. Za niepokojące uznano koncepcje ujednolicenia sądownictwa dyscyplinarnego dla wszystkich zawodów zaufania publicznego. Podkreślano, że godzi to w niezależność i niezawisłość sądownictwa, niezależność Adwokatury i gwarancje niezależności innych samorządów zawodów zaufania publicznego. Krytycznie oceniono również koncepcję utworzenia izby dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, która posiadałaby szczególne kompetencje w zakresie postępowań dyscyplinarnych dotyczących przedstawicieli zawodów prawniczych.